Son yıllarda çocuklarda geç konuşma problemlerinde artış görülüyor. Aileler, çocuklarının geç konuşması ya da bazı sesleri çıkartamaması sebebiyle uzmanlara başvuruyor. Peki çocuğunuz geç mi konuşuyor yoksa kendi hızında konuşma yeteneğini mi geliştiriyor? Bunu nasıl anlayabilirsiniz? Çocuklarda konuşma geriliğine dair tüm detaylı bilgileri sizler için bir araya getirdik.
Çocuklarda Geç Konuşma ve Konuşma Geriliği
Her çocuk kendi hızında gelişimini tamamlar. Bazı çocuklar bir yaşında çok iyi, akıcı ve anlaşılır cümleler kurabilirken bazı çocuklar ise üç yaşında akıcı ve anlaşılır cümleler kurmayı öğrenir. Ancak bazı durumlarda çocuklarda geç konuşma durumu görülebilir. Bunun önüne geçmek ve erkenden çocuğunuzun konuşma yeteneğini geliştirmek üzere destek sağlamak mümkündür.
Çocuklarda konuşma geriliği ve geç konuşma durumunun belirlenmesi için bir yaşında hiçbir kelime kullanmaması gerekir. Eğer çocuğunuz bir yaşını geçmiş ve hala "anne", "baba", "al", "ver", "git", "gel" gibi kelimeleri söylemiyorsa mutlaka konuşma yeteneği desteklenmelidir.
Geç Konuşma Durumunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Anlama Yeteneği: Çocukların duyduğunu anlaması, konuşmaya başlamaları için önemlidir. Bu yüzden kulak kontrolü yapılmalıdır. Eğer kulak sorunu varsa, bu tedavi edilmelidir. Böylece konuşma kendiliğinden gelişecektir.
- Konuşma Yeteneği Testi: Eğer kulakta sorun yoksa, çocuğun yaşına göre konuşma yeteneği test edilmelidir. Yaşına göre çok geride konuşma durumu gözlendiğinde, terapistlerle süreç ilerletilmelidir.
Günümüzde neredeyse her 5 çocuktan ikisinde konuşma geriliği gözlenmektedir. Bu durum, ekran maruziyeti ile açıklanmaktadır. Hiçbir sorunu olmadığı halde konuşamayan çocukların genetik yatkınlıkları da dikkate alınmalıdır. Aileler, bu süreçte nasıl yol izleyeceklerine dair daha fazla bilgilendirilmeli ve erkenden tanı yapılarak çocukların konuşma geriliği tedavi edilmelidir.
Çocukta Dil (Lisan) ve Konuşma Gelişimi
Çocuklar, yaşama gözlerini açtıkları andan itibaren öğrenmeye başlarlar ve bu süreç yaşamları boyunca devam eder. Yaşamın ilk yıllarında öğrenme hızı en üst seviyededir. Bu yüzden hızlı gelişim göstererek konuşma davranışını da hızla kazanırlar. Konuşma yeteneğinin gelişmesi için duyusal, motor, psikomotor ve entelektüel gelişimin normal düzeyde olması gerekir. Bu gelişimlerden birinin ya da birkaçının eksik olması konuşmayı geciktirir ve çocuklarda konuşma geriliği görülmesine neden olur.
Çocuklarda Konuşma Gelişimi
- İlk Aylar: Aileler, çocuklarıyla ilk aydan itibaren iletişim kurmalıdır. Yansıma sesler (şık şık, pat pat, küt küt gibi) konuşmanın başında çok faydalı olacak ve bebeğin ilgisini çekecektir.
- 6 Ay: Altıncı aydan sonra agulamalar ve babıldamalar başlar.
- 9 Ay: Dokuzuncu ay itibariyle "baba", "mama", "dede" gibi basit ve tek kelimelik sesleri çıkarabilirler.
- 1 Yaş: Bir yaşında daha fazla kelime çıkarması beklenir.
- 2 Yaş: İki yaşında bebekler, konuşma gecikmesi yoksa iki üç kelimelik cümleler kurabilir ve kendini net ifade edebilir.
- 3 Yaş: Üç yaşına geldiğinde, çocuklar konuşma gecikmesi yoksa tamamen kendini anlatan ve anlaşılır uzun cümleler kuran bir çocuk olurlar.
Bu ilerleyişin olmadığı durumlarda konuşma geriliği gözlemlenir ve dil terapistleri ya da uzmanlar tarafından belirlenen tedavilerle konuşma desteklenir.
Konuşma Geriliğini Önleme
- Bebeklerde geç konuşma görülmemesi için bol diyalogla onlarla konuşarak süreci destekleyebilirsiniz.
- Erken yaşlardan itibaren kitap okumak, dil gelişimini destekler ve konuşma yeteneğini geliştirir.
Ailelerin çocuklarıyla sürekli iletişim halinde olmaları ve onların dil gelişimlerini desteklemeleri, konuşma geriliğini önlemeye yardımcı olur. Erken müdahale ve doğru desteklerle çocukların konuşma yetenekleri geliştirilebilir.
Geç Konuşma ve Konuşma Geriliğinin Nedenleri
Çocuğun bulunduğu yaşta beklenen konuşma davranışını yeterli olarak göstermemesi, konuşma geriliği olduğunu ortaya koyar. Bu durum genelde bir yaş sonrası gözlemlenebilir. Çocuğun yaşına göre bazı durumlara bakılır:
- Göz Teması ve Yönergeleri Anlama: Çocuğunuz siz konuşurken yüz yüze bakıyor, sizinle göz teması kuruyor ve yönergeleri alıyorsa dil bağına bakılır.
- Dil Bağı: Çocuklarda geç konuşma ve konuşma geriliği görülmesinin bir diğer sebebi de dil bağı olabilir. Dil altındaki perdenin normalden uzun olarak dili aşağı çekmesi sonucu konuşma geriliği görülebilir. Bu durumda çocuğun dil bağı, uzman doktor tarafından cerrahi müdahale ile kesilir. Kısa zamanda çocukta konuşma geriliği kaybolur ve tüm kelimeleri kolaylıkla çıkartabilir.
- Duyu Gelişimi: Duyu gelişimi, konuşmanın bir parçasıdır. Çocuklarda duyu bütünleme sorunu varsa konuşmada gecikme görülebilir. Duyu bütünleme sorunu ortadan kaldırılarak konuşma desteklenebilir.
- Motor Gelişim: Motor gelişimi yaşına uygun düzeyde gelişmeyen çocuklarda konuşmada gecikme görülebilir. Örneğin, bir yaş civarı çocuklar yürümeye odaklanır. Bu süreçte konuşma yeteneği gelişmeyebilir. Yürüme sonrası tamamlanan bazı motor gelişimleri ile konuşmada hızlanma da görülebilir.
Konuşma Gecikmesi ve Tedavi Yöntemleri
Konuşma geriliği, çocuğun yaşına göre uzmanlar tarafından teşhis edilerek belirlenir. Tanısı konulan çocuk, konuşma geriliği tedavisi görmeye başlayabilir. Bu durumda, çocuğa tanı koyacak ve tedavi uygulayacak doktor büyük ölçüde önem taşır. Konuşma geriliği nedenleri yaşına göre belirlendikten sonra, hangi sebeple konuşmada gecikme yaşanıyorsa önce o sebep ortadan kaldırılmalıdır. Daha sonra konuşma durumu desteklenerek gelişimine katkı sağlanır.
Sıkça Sorulan Sorular
Aileler, çocuğunda konuşma geriliği ya da geç konuşma durumu fark ettiğinde panik yapabiliyor. Gelişimi normal seyreden çocuklar için konuşma yaşı farklılık gösterse de desteklendiğinde bu süreç hızlı şekilde ilerleyebilir. Bu konuda sık sorulan bazı soruları sizler için cevaplandırdık.
Çocuklarda Geç Konuşma Nasıl Anlaşılır?
a geç konuşmanın anlaşılması için yaşının konuşma becerisine bakılmalıdır.
- 1 Yaş: Bu yaşta çocuklarda genelde iki üç kelimelik anlatımlar görülür. Uzmanlar, bu yaşta "anne", "baba", "mama", "al", "ver", "git", "gel" gibi tek fiil içeren cümleleri bekler.
- 2 Yaş: İki yaş itibariyle çocuklar daha uzun cümleler kurmaya başlarlar. İki fiil içeren cümleler de kurmaya devam ederler.
- 3 Yaş: Üç yaş çocuklarda konuşma geriliği olup olmadığını anlamak daha kolay olur. Bu yaşta çocuklar daha anlaşılır, basit ve iki fiil içeren cümleler kurabilirler. Her şeyi anlar ve her şeyi anlatabilirler.
Eğer çocuğunuz bu gelişim aşamalarında beklenen kelime sayısını kuramıyorsa, mutlaka bir uzmana danışmanızda fayda var.
Erkek Çocukların Geç Konuşma Nedenleri Nelerdir?
Erkek çocuğun geç konuşması durumu halk arasında bilinen ve doğruluğu ispatlanmamış bir olgudur. "Erkek çocuklar geç konuşur" diye bir ayrım yoktur. Ancak günümüzde dil problemi yaşayan ve konuşma gecikmesi yaşayan çocukların büyük çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Bunun cinsiyetle ya da başka bir olguyla bağlantısı ise bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Kız çocukları yapıları gereği daha fazla kelime dağarcığını aklında kısa zamanda tutabiliyor ve konuşma eylemini daha çok gerçekleştiriyor. Erkek çocuklar ise daha az kelime dağarcığını beyninde tutuyor ve daha az konuşma eylemi gösteriyor. Yine de bunlar, konuşmanın gecikmesinde belirleyici etmenler değildir. Konuşma gecikmesi yaşayan her iki cinsten de çocuklar olduğu unutulmamalıdır.
2 Yaşında Konuşma Geriliği Nasıl Fark Edilir?
Çocuğun geç konuşması olup olmadığını anlamak için yaşının becerilerine bakmak gerekir. Geç konuşma yaşayan ya da henüz konuşmamış çocuklarda motor becerilerin gelişmemesi veya duyu bütünleme sorunu gibi durumlar görülebilir. Genellikle 2 yaş konuşma geriliği belirtileri şu şekilde özetlenebilir:
- Motor Beceriler ve Duyu Bütünleme: Geç konuşma yaşayan çocuklarda bu becerilerde eksiklikler olabilir.
- Cümle Kurma: İki yaşındaki çocuklar uzun cümleler kuramıyorsa konuşma gecikmesi var denilebilir.
- Anlaşılabilirlik: Bu yaşta çocuklar, konuşma evresinin ortasını geçmiş olmalıdır. Anne baba, çocuğun söylediklerinin çoğunu anlamalı ve dışardan kişiler de söylediklerinin yüzde 60-70'ini anlamalıdır.
Eğer bu durumlar eksikse mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
3 Yaşında Konuşma Geriliği Nasıl Tespit Edilir?
Çocuklarda konuşma geriliğini tespit etmenin birçok yolu vardır, ancak bu süreçte diğer çocuklarla kıyaslama yapılmamalıdır. Çocuğunuzun konuşma gelişimini ve diğer gelişimlerini ölçerken, diğer çocuklarla kıyaslama yapmak yanıltıcı olabilir. Bazı çocuklar yaşından daha ileride bir konuşma gelişimi gösterebilirken, bazıları daha geride olabilir. Kıyaslama yapmak, yanlış bir değerlendirmeye yol açabilir. Halk arasındaki konuşma yaşı muhabbetlerine bakmadan bu yaş için gelişimsel tabloya göz atmanızda fayda var. 3 yaş çocuklarda konuşma gecikmesi yoksa uzun, anlaşılır net ifadeler kullanır. Bu yaş çocuklar daha fazla sosyalleşir ve yabancı kişilere kendi ive ailesini tanıtabilir.
Çocuğun Konuşma Yaşı Ne Zaman Normal Kabul Edilir?
Her çocuk kendi hızında gelişimini gösterebilir. Bazı çocuklar 10 aylıkken yürür, bazı çocuklar ise 10 aylıkken "anne", "baba", "dede", "mama", "al", "ver" gibi kelimeleri söyleyebilir. Her çocuğun kendi hızında öğrenimini tamamlaması ve bazı basamakları yavaş, bazı basamakları hızlı çıkması bir sorun olduğu anlamına gelmez. Ancak belirli bir zaman dilimini geçtiği halde hala bazı konularda gelişim göstermemesi ya da geri kalması sorun olduğuna işaret edebilir.
Her çocuğun bireysel gelişim hızına saygı göstermek önemlidir. 3-4 yaşına kadar ebeveynler çocuğun dil gelişimini yakından takip etmeli ve gerektiğinde uzmanlardan yardım almalıdır. Çocuğun dil gelişimini desteklemek, onun genel gelişimine katkı sağlar ve ilerleyen yaşlarda karşılaşabileceği olası sorunların önüne geçer.