Çocuk gelişimin en önemli parçaları arasında ince motor becerilerinin önemi büyük. Yürüme, koşma gibi kaba motor becerileri anne babaların dikkatinden kaçmazken ince motor becerileri detaylarda saklı olduğundan birçokları için gözden kaçan fiziksel hareketler arasındadır. Halbuki çocuk gelişiminde ince motor becerileri, sosyal hayatta ihtiyaç duyulan öz bakım gibi ihtiyacın karşılanması açısından oldukça önemli. Örneğin; kavrama, kesme ve kalem tutmayı içeren ince becerilerin yeterli derecede gelişmemesi çocukların akranlarından geri kalmalarına neden olabilir. Bu konuda neler yapmanız gerekir? Detaylar yazı dizimizde.
Çocuklarda İnce Motor Becerileri Nedir?
İnce motor becerileri, el ve bileklerdeki küçük kas gruplarının kullanarak yapılan tüm becerileri kapsar. Bu noktada öz bakımla ilgili öne çıkan çatal bıçak kullanımından diş fırçalamaya kadarki her hareketin ince motor hareketleri ile ilgili olduğunu söylebiliriz. Ayrıca çocukların akademik becerilerde başarıları da ince motor hareketlerini yapabilmeleriyle mümkün. Boyama, yazma, kesme ve yapıştırma akademik ince motor becerileri arasında sayılabilir.
İnce Motor Becerileri Neleri İçerir?
İnce motor becerilerindeki performansın neleri etkilediğini bilmenizin önemi büyük. Bu beceriler, verilen bir görevin tamamlanma zamanı üzerinde doğrudan etkilidir. Buna görev yapma hızı diyebilirsiniz. Bunun yanı sıra verilen görevin kalitesini de önemli ölçüde etkiler. Örneğin, motor becerileri gelişmiş çocuklarda boyama kalemini kullanma, boyama defterindeki objeyi sınırların dışına çıkmadan renklendirme işlemi gibi aktiviteler daha hızlı ve düzgün olurken motor becerileri zayıf olan çocuklarda tam tersi bir etki söz konusu olabilir. Ayrıca ince motor becerisi zayıf çocuklarda boyama sırasında el ve göz koordinasyonu, kalemi tutmadaki zorluk gibi etkenler nedeniyle stres artar. Bu durum çocuğun kendisine olan güveni kaybetmesine ve boyama işini reddetmesine neden olur. Böyle bir durumun oluşmasını engellemek için çocukluk döneminde ince motor becerileri üzerine pratikler yapılmasında önemli faydalar var.
Dikkat etmeniz gereken ince motor becerileri…
- Karalamadan boyamaya, çizimden yazmaya kadar olan kalem becerileri
- Tren raylarını bir araya getirerek inşaat yapma becerileri. Buna legolar ile kule yapma, yapboz gibi eğitici oyuncaklar da dahil edilebilir.
- Ayakkabı giyme ve bağlama, elbise düğmelerini kapatma, fermuarını çekme, giyinme gibi faaliyetlerin hemen hepsi
- Hijyenle alakalı faaliyetler de ince motor becerileri arasındadır. Saç tarama ve kızlar için toka takma gibi aktivitelere örnek verilebilir.
- Kesme becerileri de önemli ince motor becerileri arasında yer alır.
İnce Motor Becerilerinin Önemi Nedir?
İnce motor becerileri, kaba becerileri tamamlayıcı en önemli yetenekler arasındadır. Bir çocuğun yürümesi kadar bir masanın üzerinde duran objeyi rahatlıkla kavraması ve kullanabilmesi de önemlidir. Bu durum çocuklarda bir işi başarabilme duygusunu aktive eder ve öz saygı, öz benlik gibi duyguları geliştirir. Ancak bu konuda ortaya çıkan eksikler nedeniyle çocuk, kendisini sosyal aktivitelerden dışlar veya yapamadığını düşündüğü aktivitelere katılmak yerine kendisini başarılı gördüğü alana hapsedebilir. Denemekten kaçan çocuklarda ileriye dönük güvensizlik yaşanması söz konusu olabilir. Bu nedenle anne babaların çocuklarını kontrol ederek ince motor becerilerinin gelişimi konusunda fikir sahibi olmaları gerekir.
Çocuğunuz ince motor becerilerde güçlük çekiyor mu?
Çocuğunuzun ince motor becerileri hakkında fikir sahibi olmanızı sağlayacak birkaç gözlem noktası var. Bunlara dikkat ederek çocuğunuzun ince motor becerilerini gözlemleyebilirsiniz.
- El parmak becerisiyle ilgili görevlerden kaçma isteği. Bu kimi zaman çocuğun ilgisinin başka noktada olmasıyla alakalı da bir durumdur. Bir boyama kitabını kullanmak yerine uzaktan kumandalı aracı kullanmayı tercih eden çocuk hakkında hemen karar vermemeniz gerekir.
- Lego oyuncaklarını kullanmakta zorlanma, bunlar yerine daha kaba hareketlere dayalı fiziksel aktivitelere yönelme
- Kalemi tutmakta zorlanma, aynı şekilde makas kullanımında zorluk yaşama
- İnce motor hareketi gerektiren bir sorunu kendi çözmek yerine anne veya babadan yardım isteme
- Kendi kıyafetini çıkarma ve giymede anne babaya güvenme
İnce Motor Becerileri Nasıl Geliştirilir?
Çocuğunuzun ince motor becerilerini geliştirmesini sağlayan birden fazla etkinlikten söz etmek gerekirse bu konuda öne çıkan aktiviteler şöyledir:
- İnce motor gelişiminde oyun hamurlarını kullanmanız oldukça faydalı. Oyun hamurları, çocukların bilek ve el kaslarını yoğun bir şekilde çalıştırır. Buna hamur kalıpları da dahil edildiğinde çocuklar için daha eğlenceli ve yaratıcı bir aktivite saati ortaya çıkabilir. Oyun hamuru temin ederken içeriğinde zararlı maddelerin olmamasına dikkat etmenizde fayda var.
- El göz koordinasyonuna yardımcı olan boncuk dizme oyunları, ince motor becerileri üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
- Çocuğunuzun yaşına uygun şekilde boyama aktiviteleri yapmanız da güzel sonuçlar almanıza yardımcı olur. Düz ve eğri çizgilerden hayvan gibi dikkat çekici figürlerin boyamasına kadar her aktivite ince motor becerilerini geliştirir.
- İnce motor becerilerini destekleyen önemli alanlar arasında da kum havuzları vardır. Bunlar, hem çocuklarını ilgisini çok kolay çeker hem de kum havuzu içerisinde yapılan birçok aktivite ince motor hareketlerinin gelişmesine yardımcı olur. Kumu kazmak, kum taşıma, kumdan kuleler yapma gibi faaliyetler çocukların yaratıcılığına da katkı sağlar.
- Kesme işlemi de ince motor becerileriyle alakalıdır. Ayrıca göz ve el koordinasyonu çocukların gelişimine katkı sağlar. Bu nedenle çocuğunuzla birlikte çeşitli objeleri düzgün şekilde kesme pratikleri yaparak onun becerilerinin gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Bunların yanı sıra ses çıkaran klavye ve müzik aletleri de ince motor hareketi için gereken ince kasların gelişiminde rol oynar. Hem göz hem de el koordinasyonuna yönelik aktiviteleri tercih etmeniz çok daha iyi olabilir. Bu konuda çocuğunuzun yapamayacağı aktiviteleri tercih etmemeniz gerekir. Ayrıca yapmadığı için ona kızmak ve gücendirmek gibi şeylerden de kaçınmalısınız. Yavaşça ilerlemeniz ve ilerledikçe de onu mutlu etmeniz güven kazanmasına yardımcı olur.
İnce motor becerileriyle birlikte çocuğun kaba motor becerilerini geliştirmesi için de aktiviteler düzenlemeniz gerekir. Bu aktiviteler arasında topla oynama, çocukların en sevdiği oyunlar arasında yer alabilir. Bununla birlikte jimnastik, park alanlarında oynama, eğimi olan yerlerde yürüme, çocuklar için ağır olmayan cisimlerle oyun oynamak kaba motor becerilerini geliştiren aktivitelerden bazılarıdır.