Oyun Terapisi: Çocuk Gelişiminde Etkili ve Eğlenceli Yöntem
Çocukların kendilerini en rahat hissettikleri ve ifade etmekten kaçınmadıkları tek bir yöntem: Oyunlar… Eğlenirken öğrenen, öğrenirken eğlenen çocukların hayal dünyasında yaşayan canlılıkları dış dünyaya aktarmalarını sağlamanın en iyi yolunu sunan oyun terapileri, sadece vakti gelmiş bir eğlence değil. Son dönemde anne babaların daha fazla değer verdikleri oyun terapileriyle çocukların kendilerini rahat ifade etme becerileri kazanmaları da mümkün. İşte oyun terapilerine dair detaylı bilgiler…
Oyun Terapisi Nedir ve Nasıl Çalışır?
Oyun terapisi, çocukları anlamanın yolunu açan bir yöntem. Oyun sırasında çeşitli oyuncak ve yöntemlerle çocukların duygularını ifade etmelerini sağlayan terapi sayesinde kırgınlıklardan korkulara kadar bir dizi problemli yanların açığa çıkarılması mümkün. Ayrıca çocuğa kendisini ifade etme konusunda cesaret veren oyun terapileri, iletişim konusunda sıkıntı yaşayan çocukların iletişim becerileri üzerinde olumlu etkilere sahip. Temel olarak çocukların duygularını olumsuz yönde etkileyen kaynağın açığa çıkarılmasında oldukça etkili bir şekilde kullanılan oyun terapi yöntemi, çocuklarda hasar bırakıcı psikolojik köklerin iyileştirilerek daha fazla kendiyle barışık ve kendine güvenen çocuk profilinin oluşmasında etkili bir terapidir.
Oyun Terapisi Eğitimi Nasıl Alınır ve Kimler için Uygundur?
Son dönemde giderek popülerlik kazanan oyun terapisti, geleceğin ideal meslekleri arasında. Özellikle çocuklarla ilgilenen sağlık çalışanları, sosyal hizmet görevlileri gibi meslek icra edenler tarafından ek bir yetenek olarak oyun terapisti eğitimlerine katılım göstermek mümkündür. Bugün MEB onaylı birçok kurs aracılığıyla oyun terapistinde öne çıkan yöntemler ve izlenmesi gereken prosedürlere vakıf olmak mümkün. Ayrıca psikoloji ve çocuk gelişimi mezunları tarafından oyun terapisti eğitimlerine kursiyer olarak katılım göstermek mesleki kazanımları açısından değerli olabilir. Özellikle çocuk psikolojisi alanında uzmanlık kazanmak isteyenler bakımından oyun terapi yöntemlerine dair bilgi birikimine sahip olmak gerekir.
Oyun Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Oyun terapileri, çocukların iç dünyalarını anlamanın önemli bir yoludur. Bu yöntemle çocuğun kendini çekinmeden ifade etmesi sağlanırken iç dünyasındaki duygu karmaşası gibi yönlerin farkına varılması sağlanır. Örneğin, sürekli şiddet uygulayan bir çocuğun bunu yapmaktaki maksadını anlamak üzere oyun terapileri uygulanabilir. Duygusal ve psikolojik şiddete meyil ettiren itici etkenlerin tespit edilmesinden sonra güvenli iletişim ve oyunlaştırmayla çocuğa bu durumun sınırları öğretme, durumu iyileştirme gibi pozitif davranışlar kazandırılabilir. Bu bakımdan oyun terapisinin öne çıkan faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Çocukların duygularını anlama ve onları daha iyi şekilde ifade etmelerini sağlar.
- Ortaya çıkan ihtiyaçlarını ifade ederken gösterdikleri anlamsız iletişimden çok daha anlamlı ve güvene dayalı iletişim kurmalarına yardımcı olur.
- Problem karşısında saldırgan tavır takınma veya geri çekilme yerine probleme karşı çözüm üretme refleksi ve düşünce dünyası kazanmalarını sağlar.
- İç dünyalarında yaşadıkları karmaşaları -kıskançlık gibi- çözmelerine imkan verir.
- Davranışlarını kontrol edebilme yetilerini artırır.
- Çocukların kendilerine karşı öz güven duymalarını sağlar.
Bunların yanı sıra oyun terapisi, çocukların sorumluluk bilinci kazanmalarına yardımcı olur.
Çocuk Oyun Terapisi Hangi Durumlarda Kullanılır?
Oyun terapisi, 2-12 yaş arasında herhangi bir psikolojik sıkıntı yaşayan çocukların iyileşmelerini sağlamak üzere başvurulması gereken bir tedavi yöntemidir. Genel olarak kendine olan güveni kaybetmiş, okulda problemleri olan, okula gitmekten kaçınan, arkadaş olmakta zorlanan, alt kaçırma gibi alışkanlıklara sahip çocuklar üzerinde terapi yöntemiyle tedavi başlatılması mümkündür. Ayrıca daha değişik davranış problemlerinde de oyun terapisine başvurulabilir. Yeme bozukluklarından uyku bozukluğuna kadar çocuğun hayatını olumsuz etkileyen her faktör, oyun terapisi ile tedavi edilebilir.
Oyun Terapisi Sürecinde Hangi Oyuncaklar ve Materyaller Kullanılır?
Terapi sürecinde farklı yaklaşımlar ve prosedürler vardır. Oyun terapisti, oyun terapi odası ve oyun terapisine özgü oyuncaklardan oluşan terapi sürecinde iki farklı yaklaşımla çocukların kendilerini ifade etmesi sağlanır. İlki, yönlendirilen oyun terapisi yaklaşımıdır. Bu modelde, oyun terapisine özgü materyaller, terapistin direktifleri doğrultusunda kullanılır. En çok tercih edilen yaklaşımsa yönlendirilmeyen oyun terapileri. Bu modelde, çocuk olduğu gibi kabul edilerek etrafındaki materyalleri kendince kullanır ve yarattığı semboller oyun terapisti tarafından yorumlanır.
Temel anlamda oyun terapisine özgü oyuncaklar, çok farklı bir model ve tasarıma sahip değildir. Burada aranan en önemli şart, oyuncakların kesinlikle gerçek dünyayı yansıtan objelerden oluşması gerekir. Örneğin; bebekler, hayvanlar, araçlar veya çiçekler oyun terapisinde kullanılabilir. Ayrıca yaratıcılığı desteklemek üzere oyun hamurları, kumlar, bloklar, kağıtlar ve kalemler tercih edilebilir. Agresif kişiliği ortaya çıkarmak açısından da askerler, tabancalar, bobo ve dart oyunları gibi tercihlerin yapılması mümkündür.
Evde Oyun Terapisi Nasıl Yapılır ve Aileler Nasıl Destek Olabilir?
Evde oyun terapisi sürecinde çocuğun kendini güvende hissedebileceği bir oyun odası ortamın varlığı oldukça önemlidir. Böyle bir ortamın kurulmasından sonra oyun terapisi şu yöntemlerle ailelere destek olabilir:
- Serbest oyunlar kurun: Oyunu tamamen çocuğunuzun yönlendirmesine izin vermeniz gerekir. Asla ona müdahale etmeyin ve çevresindeki oyuncakları nasıl kullandığını gözlemleyin. Nötr kalın… Buradaki nötr kalından maksat çocuğun yönetmen sizin figüran olduğunuz bir oyun modelidir. Örneğin, size bir oyuncakla vurduğunda sadece ona ne yaptığını söyleyen ifadeler kullanın.
- Çocuğun gelişimine uygun oyuncaklar kullanmayı deneyin. Örneğin, doktor korkusunu yenmek açısından doktor malzemeleriyle sizi muayene etmesine izin verin. Bu şekilde doktor fobisini kontrol altına almasını sağlayabilirsiniz.
- Olumsuz deneyimi oyunla tekrarlayıp travmatik hale dönüşmesini engelleyin. Örneğin, parkta düşen çocuğunuzla oyun terapisi sırasında da benzeri bir durumu yaşayabilirsiniz. Düşme hareketleri yaparak onun tepkisini ölçebilir, olayı komik bir duruma çevirebilirsiniz.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi: Hangi Yaklaşımlar Kullanılır ve Nasıl Etkili Olur?
Oyun terapisinde iki temel yaklaşım söz konusudur. İlki direktiflere bağlı diğeri de tamamen serbest oyun stili veya yönlendirilmemiş oyun terapisidir. En çok tercih edilen yöntemin yönlendirilmemiş stil olmasındaki neden çocuğun kendini güvende hissettiği oyun ortamın doğrudan içsel dünyasıyla ilgili dışavurumlara yaklaşmasıdır. Bu sayede terapist, kısa süre içerisinde çocuğun yaşadıkları konusunda fikir sahibi olma şansı yakalar. Ardından iyileştirici terapi yöntemiyle sürecin tersine bir şekilde gelişmesine katkı sağlar.